Дәрілік өсімдіктер лабораториясы

 

 

 

ФАРМАКОГНОЗИЯ КАФЕДРАСЫНЫҢ ДӘРІЛІК ӨСІМДІКТЕРДІ ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУ ЗЕРТХАНАСЫ

 

Дәрілік өсімдіктерді зерттеу зертханасының құрамына бір аға ғылыми қызметкер, екі ғылыми қызметкер, бір аға лаборант және бір лаборант кіреді.

 

Дәрілік өсімдіктер зертханасының мақсаты: Қазақстан флорасының дәрілік өсімдіктерін зерттеу және олардың негізінде дәрі-дәрмек жасау.

 

Тақырыптың өзектілігі. Қазіргі кезде дүниежүзілік фармацевтикалық нарықта өсімдік өнімдерінің үлесі 40% -дан асады. Сонымен қатар, соңғы жылдары оның ұлғаю тенденциясы байқалды және Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының болжамына сәйкес, алдағы он жыл ішінде дәрілік заттардың жалпы көлеміндегі шөп дәрілерінің үлесі 60% -дан астамды құрайды.

 

КСРО фармацевтика өнеркәсібі үшін жабайы өсетін өсімдік шикізатының 80% -дан астамы Қазақстанда және Орталық Азияда жиналды. Сонымен бірге, Қазақстанда жиналған шикізаттың жалпы көлемінің 3% -дан азы өңделді, ал өңдеу негізінен қарапайым галендік формаларды (тұнбалар мен сұйық сығындылар) дайындаудан тұрды. Осы жағдайдың нәтижесінде республика айтарлықтай шығынға ұшырады, өйткені отандық өсімдік шикізаты негізінде дайындалған, содан кейін Қазақстанға көрші елдерден әкелінген дайын дәрілік формалардың құны бастапқы өсімдік шикізатының өзіндік құнынан 7- 10 нан асып түсті.

 

Жоғарыда айтылғандар осы бағытта ғылыми зерттеулер жүргізудің орындылығы мен уақтылығын баса көрсетеді.

 

Зерттеудің ғылыми жаңалығы. Дәрілік өсімдіктер зертханасының ғылыми зерттеулерінің жаңалығы дәрілік заттардың жаңа отандық көздерін анықтау мақсатында Түркістан облысында өсетін өсімдіктердің бұрын зерттелмеген түрлерін фитохимиялық (өсімдік шикізатының химиялық құрамын анықтау, жаңа табиғи қосылыстардың құрылымын бөлу және белгілеу, биологиялық белсенді заттарды бөлудің жаңа әдістемелерін әзірлеу) және фармакогностикалық (жаңа өсімдік түрлерінің қызығушылығын тудыратын анатомиялық-морфологиялық ерекшеліктерін айқындау) зерттеулерден тұрады.

 

Зертхананың міндеттері:

1. Медицинада қолдану үшін Қазақстанның флорасы өсімдіктерінің зерттелмеген түрлерін зерттеу және перспективті түрлерін анықтау.

2. Өсімдік объектілерінен биологиялық белсенді заттарды бөлудің перспективті әдістерін жасау.

3. Өсімдік объектілерінен биологиялық белсенді қосылыстардың химиялық құрылымын зерттеу.

4. Өсімдік шикізатынан алынған сығындылар мен биологиялық белсенді заттардың биологиялық қасиеттерін зерттеу.

5. Қазақстанның дәрілік өсімдіктері негізінде биологиялық белсенді қоспаларды, алымдарды және дәрілік заттарды әзірлеу.

 

ЗЕРТХАНАДАҒЫ ЗАМАНАУИ ҚҰРАЛ-ЖАБДЫҚТАР

 

 

Зерттеу бағыттары

Фармакогностикалық және фитохимиялық зерттеулер

Кафедраның профессорлық-оқытушылық құрамы мен ғылыми-зерттеу жұмысының жеке жоспарларына сәйкес келесі жұмыс түрлері орындалды:

а) Зерттелген өсімдіктердің шикізатының морфологиялық және анатомиялық ерекшеліктерін анықтау және диагностикасын жүргізу. Зерттелген дәрілік өсімдіктердің қорын анықтау.

б) Шикізатқа тауарлық талдау жүргізу, талдау және сынақ әдістері үшін қабылдау және сынамалар алу.

в) 10% -дық тұз қышқылында ерімейтін қоспалардың, жалпы күлдің және күлдің жақсы сапасын, ұсақтылығын, құрамын анықтау, сонымен қатар өсімдік шикізатындағы биологиялық белсенді заттардың құрамына сапалы реакциялар жүргізу.

г) Экстракция және бағаналы хроматография жеке заттарды бөліп алу үшін жүргізіледі.

Фитохимиялық зерттеулер зертханада зерттелген өсімдіктерден 20-дан астам жеке биологиялық белсенді заттарды бөліп алды. Олардың химиялық құрылымдары заманауи спектрлік әдістер негізінде құрылды.

Өсімдік материалдары мен сығындыларындағы биологиялық белсенді заттардың сандық құрамын анықтау бойынша зерттеулер жүргізілуде. Табиғи қосылыстарды оқшаулаудың оңтайлы әдістері зерттелуде.

 

Бастамалық зерттеулер шеңберінде (өзін-өзі қаржыландыру бойынша) келесі жобалар жүзеге асырылды (2017 жылға дейін):

1) Оңтүстік Қазақстандағы тауқалақайлар тұқымдасынан ұсақ гүлді мысықшасы, жұқа цизифорасы, зопник талы, азиялық жалбызы және клари шалфейін зерттеу. Ғылыми кеңесші: проф. Патсаев А.К.

2) Қазақстан флорасының касатик тұқымдасына жататын өсімдіктің фитохимиялық зерттеулері. Ғылыми кеңесші: проф. Патсаев А.К.

3) Астратұқымдасына жататын мыңжапыра және көк көкшегүл тектес өсімдіктерді фармакогностикалық зерттеу. Ғылыми кеңесші: проф. Патсаев А.К.

4) Оңтүстік Қазақстан астрагал тұқымдасына жататын өсімдіктердің тритерпеноидтарын зерттеу. Ғылыми кеңесші: проф. Патсаев А.К.

5) Астрагал тектес өсімдіктер компоненттерінің ауыз қуысының қабыну ауруларын кешенді емдеу тиімділігіне әсерін зерттеу. Ғылыми кеңесші: т.ғ.к. Г.А.Нұрғазиева

6) Жусан тұқымдасының өсімдіктері компоненттерінің ауыз қуысының қабыну ауруларын кешенді емдеу тиімділігіне әсерін зерттеу. Ғылыми кеңесші: т.ғ.к. Г.А.Нұрғазиева

 

Жарияланымдар

Зерттеу нәтижелері бойынша 300-ден астам ғылыми мақалалар мен тезистер халықаралық ғылыми конференциялар мен симпозиумдарда жарияланған. Scopus және Web of Science мәліметтер базасына енгізілген нөлдік емес импакт-факторы бар журналдарда үш мақала жарияланды.

 

 

 

Лабораторияның мекен-жайы:

Шымкент қ., Аль-Фараби алаңы, 1, №1-корпус, 5-этаж, 512-кабинет

Эл.почта: fgz_skma@mail.ru